Gepubliceerd op 15 december 2021
Dit magazine gaat over ons toezicht op de uitvoering van de Wet langdurige zorg (Wlz) door Wlz-uitvoerders en zorgkantoren. De coronapandemie had in 2020-2021 veel impact op cliënten in de langdurige zorg. Kwetsbare mensen zijn extra gevoelig voor corona, en veel mensen werden ziek of overleden. Ouderen en mensen met een beperking in zorginstellingen konden geen of beperkt bezoek ontvangen. We kennen allemaal de verhalen van eenzaamheid en gemis. Zorgaanbieders en zorgkantoren hebben hard gewerkt om toch goede zorg te organiseren voor deze kwetsbare mensen.
(Het logo van NZa wordt zichtbaar)
RUSTIGE MUZIEK
(Minette van der Ven, Unitmanager Toezicht & Handhaving bij de NZa komt in beeld en spreekt in de camera)
MINETTE: Wat fijn dat jullie kijken naar deze video bij het samenvattend magazine. Een nieuwe methode om jullie mee te nemen in welke uitdagingen de Wlz heeft en waar wij met ons toezicht mee bezig zijn.
Afgelopen jaar was een bijzonder jaar. Corona kwam natuurlijk, en is nog steeds bij ons. Daarnaast hebben we ook veel gekeken naar de toekomst.
(Een titel 'Passende zorg' verschijnt in beeld en wordt opgevolgd door een foto van een jonge cliënt in een rolstoel samen met een zorgprofessional)
MINETTE: We vinden het als NZa heel belangrijk dat alle cliënten passende zorg krijgen. Een boodschap die we al vaker naar voren hebben gebracht maar net zo goed bij de Wlz geldt.
(Een foto van twee oudere cliënten die samen eten aan tafel. Bij hen staat een zorgprofessional)
MINETTE: Wat zien we dan? Dat de zorgkantoren een belangrijke rol spelen. Zij moeten zorgen dat er passende zorg is, en moeten voldoende inkopen.
(Een foto van een jonge cliënt die verzorgd wordt door een zorgprofessional)
MINETTE: Zij moeten zorgen dat er cliënten geholpen worden en dat zij ook voldoende informatie krijgen om de juiste keuze te maken. Die keuzevrijheid en het helpen van vinden wij een belangrijke taak van het zorgkantoor. We zien dan ook dat ze dat heel goed oppakken. Daar zijn we heel blij mee.
(Tekst in beeld: 'Hoe zien we de toekomst?'. De tekst wordt opgevolgd door een foto van twee oudere mensen die samen aan een tafel koffie drinken)
MINETTE: De toekomst gaat ons van alles brengen. Cliënten worden ouder, de populatie wordt ouder, de zorg wordt anders, we hebben mogelijk andere eisen. Maar belangrijk ook: het moet betaalbaar blijven. Die betaalbaarheid staat onder druk. We kennen allemaal de verhalen, we horen de cijfers.
(Een foto in beeld van
MINETTE: We zien het ook, dat de zorg steeds duurder wordt. Op zich is duurder wordende zorg geen probleem. Maar we moeten het wel met elkaar kunnen betalen en uitleggen. Daarvoor ligt voor alle partijen in de zorg een belangrijke rol weggelegd. Niet alleen voor de zorgkantoren, ook voor ons als NZa. En ook voor de beleidsmakers.
Het vraagt belangrijke keuzes in toekomst om dit op een goede manier te kunnen doen. Dat kunnen we niet alleen, dat moeten we met jullie allemaal doen. Ik nodig jullie graag uit om dat gesprek met ons aan te gaan en te helpen deze belangrijke keuzes te maken. Niemand kan dit alleen. We moeten samen zorgen dat er passende zorg is voor iedere Wlz-cliënt, voor nu en in de toekomst.
(Logo NZa komt in beeld)
Door de coronapandemie hadden zorgaanbieders te maken met doorlopende kosten waar geen opbrengsten tegenover staan. Wij hebben samen met de zorgkantoren, zorgaanbieders en VWS regelingen opgesteld om deze doorlopende kosten te compenseren. Een positief bijeffect van deze crisis is dat er veel samenwerking tot stand is gekomen tussen zorgaanbieders en zorgkantoren en zorgkantoren onderling. We zien dit als een kans om samen de grote uitdagingen op te pakken waar de langdurige zorg voor staat. Lees meer in het artikel Corona vroeg veel van zorgkantoren, maar leidde ook tot meer samenwerking.
310.655 aanspraken in 2020
| Zorg in natura | 21.112 |
|---|---|
| kwaliteitskader | 1.091 |
| PGB | 2.338 |
| Kosten coronavirus | 1.282 |
| Subsidies Zorginstituut | 62 |
| Beheerskosten | 209 |
Knelpunten in het bemiddelen van zorg
Los van de coronapandemie zien we dat het de zorgkantoren tot nu lukt om zorg te regelen voor alle cliënten. Maar het kost hen steeds meer moeite om te bemiddelen naar zorg die aansluit bij de behoefte en wens van de cliënt:
- er ontstaan diverse knelpunten in verschillende regio’s door personeelsschaarste en de complexer wordende zorgvraag door de vergrijzing;
- door knelpunten was de toegang tot medisch-generalistische zorg in 20 van de 31 regio’s op momenten in 2020 onvoldoende gewaarborgd. Deze knelpunten konden zorgkantoren en zorgaanbieders wel oplossen;
- de vraag naar ggz wonen overtreft het beschikbare aanbod.
Lees meer in het artikel Zorgkantoren organiseerden toegang tot zorg voor cliënten, soms met moeite.
We verwachten dat het voor zorgkantoren in de toekomst steeds moeilijker wordt om op de huidige wijze te voorzien in het zorgaanbod voor cliënten. De zorgvraag neemt toe en de huidige personeelsschaarste zal naar verwachting toenemen. Tegelijkertijd is beheersing van de zorguitgaven belangrijk, om niet andere noodzakelijke collectieve uitgaven te verdringen. De houdbaarheid van het stelsel van langdurige zorg komt meer onder druk te staan. Sturen op doelmatige zorg is van belang om de langdurige zorg goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. Mensen die zorg nodig hebben, moeten ervan op aan kunnen dat ze die zorg krijgen, nu en in de toekomst. Daarbij is passende zorg het richtsnoer: slim georganiseerde zorg die echt van meerwaarde is voor de kwaliteit van leven en het functioneren van mensen tegen een redelijke prijs. Zorgkantoren zijn echter begrensd in de mogelijkheden die zij hebben om te sturen op doelmatigheid.
| Verpleeghuiszorg | 55% |
|---|---|
| Gehandicaptenzorg | 37% |
| Overig | 8% |
Samenwerking, regie en keuzes zijn nodig
Wat zorgkantoren kunnen doen is een regierol pakken om passende zorg te stimuleren en aan hun zorgplicht te voldoen. Wij sporen hen daarom aan (nog) meer regionaal en domeinoverstijgend samen te werken, problemen te signaleren en met zorgaanbieders te kijken hoe het anders kan. Zorgkantoren kunnen ook sturen op doelmatigheid bij de inkoop en organisatie van zorg. Maar zorgkantoren kunnen het niet alleen en zullen moeten aangeven tot waar hun invloed reikt. Zo hebben zorgkantoren bijvoorbeeld geen invloed op het aantal Wlz-cliënten en de keuzes die gemaakt worden over wat onder het verzekerd pakket valt.
Juist omdat zorgkantoren niet alleen de toegankelijkheid en betaalbaarheid van de langdurige zorg kunnen borgen, roepen wij VWS op om het maatschappelijke en politieke debat op gang te brengen. Om op deze manier, vanuit een samenhangende lange termijnvisie, keuzes voor te bereiden om de langdurige zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. Wij vragen de politiek nadrukkelijk om richting te geven aan deze maatschappelijke dialoog. Lees meer in het artikel Samenwerking, regie en heldere keuzes zijn noodzakelijk voor enorme uitdagingen.
De Wlz in het kort
De Wet langdurige zorg (Wlz) geeft recht op zorg aan verzekerden die blijvend zijn aangewezen op 24 uur per dag zorg nabij of permanent toezicht. De Wlz heeft meerdere zorgsectoren, namelijk de verpleeghuiszorg (v&v), de gehandicaptenzorg (ghz) en de langdurige geestelijke gezondheidszorg (ggz). En sinds 1 januari 2021 krijgen ook volwassenen, die hun leven lang permanent toezicht of 24 uur per dag zorg in de nabijheid vanuit de ggz nodig hebben, direct toegang tot de Wlz (ggz-wonen).
Om zorg vanuit de Wlz te krijgen, is een Wlz-indicatie nodig van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Het CIZ legt in een besluit vast welke zorgbehoefte de cliënt heeft.
Wanneer er wordt gesproken over langdurige zorg, valt dat niet altijd samen met Wlz-zorg. Het gaat in de langdurige zorg ook over personen met een chronische zorgbehoefte, zonder een Wlz-indicatie. Dit zijn cliënten die zorg ontvangen vanuit de Zvw, Wmo of Jw. In dit magazine hebben wij het over cliënten die zorg ontvangen uit de Wlz.
Als Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) houden wij toezicht op de rechtmatige en doelmatige uitvoering van de Wlz door Wlz-uitvoerders. Met dit magazine voldoen we aan onze wettelijke taak om in een samenvattend rapport in te gaan op de uitvoering van de Wlz in 2020, ten behoeve van de openbare verantwoording. Daarnaast schrijven we over onze bevindingen in 2021, voor zover deze bekend zijn.
