Wetenschappelijk werken aan kwaliteit en bekostiging

Onderzoek naar relevante en beïnvloedbare uitkomsten van zorg

Welke uitkomsten van wijkverpleegkundige zorg zijn relevant én beïnvloedbaar? Daarover vertelden enkele onderzoekers op het NZa congres Wijkverpleging in de hoofdrol.

“Ik noem het soms de black box: wat doen verpleegkundigen en wat levert het op?” Aan het woord is dr. Nienke Bleijenberg, lector Proactieve Ouderenzorg bij Hogeschool Utrecht en onderzoeker UMC Utrecht. Ze spreekt op de congresdag over het Wetenschappelijk Programma Wijkverpleging (WPW). In dit wetenschappelijk programma, dat twee jaar geleden van start ging, worden verschillende onderzoeken uitgevoerd door 3 universiteiten, een hogeschool en de NZa. Over één van deze onderzoeken spreekt Bleijenberg met haar collega Jessica Veldhuizen uitgebreid op het congres.

In dit onderzoek buigen wetenschappers zich over de uitkomsten van zorg en kenmerken van cliëntpopulaties binnen de wijkverpleging. Uitkomsten van zorg gaan over het resultaat van de zorg, bijvoorbeeld of iemand weer zelfredzaam is, over de kwaliteit van leven, een acute opname of bijvoorbeeld de kwaliteit van het sterven. Bleijenberg: “Een belangrijk onderzoek, omdat we deze informatie nodig hebben om te leren en verbeteren. Daarnaast zijn de inzichten die we opdoen ook van belang voor de bekostiging van de wijkverpleging. Door de uitkomsten van zorg een rol te laten spelen in de bekostiging, hopen we onder meer onderbehandeling van patiënten te voorkomen en de kwaliteit van zorg op de lange termijn te bewaken.”

Relevante en beïnvloedbare uitkomsten

Over de inhoud van het onderzoek vertelt Jessica Veldhuizen, wijkverpleegkundige en promovenda bij het lectoraat Chronisch Zieken bij Hogeschool Utrecht. “Ons onderzoek bestond uit 5 stappen. Allereerst hebben we 41 uitkomsten van zorg uit de literatuur gehaald. Daarna gaven experts hun mening.” De 3e stap bestond uit een vragenlijst. “Experts konden uitkomsten die zij misten, toevoegen aan de lijst. Een belangrijke uitkomst die erbij kwam is bijvoorbeeld ‘kwaliteit van sterven’.

Op deze manier zijn er 5 uitkomsten op de lijst bij gekomen, waardoor we op een totaal van 46 kwamen.” Veldhuizen: “De 4e stap van het onderzoek was een discussie met de experts. Waarover zijn we het eens, en waarover verschillen we van mening.” Na deze discussie vulden de experts de vragenlijst nogmaals in.

“Zo kwamen we uiteindelijk op 26 uitkomsten die relevant zijn én beïnvloedbaar.” Daarvan sprongen 5 er echt uit volgens Veldhuizen. Dat zijn ‘Autonomie van de cliënt’, ‘Besluitvorming rondom de cliënt’, ‘Tevredenheid van de geleverde zorg’, ‘Kwaliteit van sterven’ en ‘Therapietrouw’. De uitkomsten zijn gevonden en gedefinieerd, maar dat betekent niet dat het onderzoek is afgerond. “We willen de uitkomsten ook nog meetbaar maken natuurlijk, en dat willen we doen in de praktijk.” Dit betekent dat de wetenschappers ook samen met zorgorganisaties aan de slag willen in de nabije toekomst voor het vervolg van het onderzoek.

Ondertussen in de praktijk

Data-analyses op basis van bijvoorbeeld OMAHA data en uitkomsten van zorg worden ondertussen niet alleen in onderzoek, maar ook in de praktijk al ingezet. Als voorbeeld vertellen 2 wijkverpleegkundigen van thuiszorgorganisatie Thebe dat ze van de analyse van data leerden dat het aantal patiënten met psychiatrische problemen steeg. Dat leidde tot de oprichting van een expertgroep psychiatrie bij de zorgaanbieder.

Jose van Vugt, wijkverpleegkundige bij Thebe: “Veel collega’s zijn vanuit zichzelf niet enthousiast over cijfers en staafgrafieken. Ze weten niet wat ze ermee aan moeten of ze zien het nut er niet direct van in. Hoezo niets met cijfers, denk ik dan?” Op zo’n moment geeft Van Vugt het voorbeeld van een patiënt met diabetes. “Je noteert de bloedsuikers, voert insulinewaardes in. Je kijkt naar de cijfers die er staan en past je beleid erop aan. Wat doe je dan? Cijfers analyseren. Zo moet je dat ook met data doen. Het levert je echt wat op.”