De NZa werkt samen met zorgaanbieders en zorgverzekeraars toe naar een bekostiging van medisch-specialistische zorg waarin de gezondheidswinst voor de patiënt centraal staat. Dat betekent dat de toegevoegde waarde van de zorg voor de patiënt het uitgangspunt is in financiële afspraken en niet het belonen van het aantal behandelingen (volume). Zorgaanbieders geven hier samen met zorgverzekeraars invulling aan in de contracten. In oktober 2018 adviseerden wij de minister van VWS hierover in ons rapport Belonen van zorg die waarde toevoegt.
“Het huidige systeem van belonen wringt”
We zijn voortdurend met zorgaanbieders en zorgverzekeraars in gesprek om de ontwikkelingen op het gebied van innovatief contracteren te monitoren en stimuleren. We zien daarbij dat een aantal zorgaanbieders en verzekeraars afstappen van traditionele contracten waarbij de focus ligt op het aantal behandelingen (productie/volume). Dit vinden wij als NZa goede ontwikkelingen, ook al is de omvang ervan nog beperkt (monitor ‘Inhoud contracten medisch-specialistische zorg 2018’).
"Meer transparantie nodig voor een goed gesprek"
Ook ontvangen we signalen dat zorgaanbieders die willen experimenteren met innovatief contracteren, belemmeringen ervaren bij de manier waarop het geld intern, over specialismen en vakgroepen, wordt verdeeld. Denk aan initiatieven om zorg naar de eerstelijn te verplaatsen, of om samen beslissen met de patiënt vorm te geven waarbij niet-behandelen ook een optie is. Zulke initiatieven kunnen door interne financiële afspraken negatief uitpakken voor een vakgroep als de productie afneemt. Eerder constateerden we in onze rapporten ook al dat het verdeelmodel binnen msb’s vrij sterk volumegericht is. Het risico hiervan is dat het contracteren op waarde op het niveau van zorgverzekeraar en ziekenhuis niet wordt doorvertaald naar de medisch specialist.
Interne financiële afspraken: hoe zit het?
In ongeveer 80% van de ziekenhuizen zijn de medisch specialisten georganiseerd in één of meer msb’s (Monitor integrale bekostiging medisch-specialistische zorg (2018)). Het ziekenhuis maakt een financiële afspraak met het msb. Het msb ontvangt bijvoorbeeld een percentage van de totale ziekenhuisomzet. Dit percentage varieert per ziekenhuis tussen 13,5% tot 23% en is afhankelijk van het soort zorg, de kosten van het ziekenhuis, volume en personele inzet. Vervolgens maakt het msb een financiële afspraak met (medisch specialisten in) individuele vakgroepen. Veel msb’s verdelen de omzet over vakgroepen op basis van een benchmarkmodel (Eerlijk zullen we alles delen (2018)). Dit model vergelijkt de prestaties van een vakgroep met de prestaties van vergelijkbare vakgroepen in andere ziekenhuizen (landelijke norm). Deze landelijke norm gaat voor een belangrijk deel uit van productiegerelateerde variabelen, zoals het aantal consulten en behandelingen (uitgedrukt in normtijden). Als een vakgroep vergeleken met de landelijke norm relatief minder consulten en behandelingen uitvoert dan andere vakgroepen in hetzelfde ziekenhuis, dan betekent dit dat de vakgroep een kleiner deel van de msb-omzet ontvangt.
In deze opzet stimuleert het verdeelmodel alle vakgroepen om zo veel mogelijk zorg te leveren. Dan is de vergoeding die de vakgroep ontvangt het hoogst. Het uitvoeren van behandelingen staat echter niet per se gelijk aan de juiste zorg op de juiste plek of zorg leveren die waarde toevoegt voor de patiënt. Op deze wijze sluit het interne beloningsmodel niet aan bij de ambitie van waardegedreven zorg waarin de zorgvraag van de patiënt centraal staat.
We vinden het belangrijk dat de financiële afspraken in de hele keten, van zorgverzekeraar tot uiteindelijk de medisch specialist, gericht zijn op waardegedreven zorg. In deze uitgave besteden we daarom aandacht aan de financiële afspraken binnen het ziekenhuis. We laten bestuurders van ziekenhuizen en msb’s aan het woord die hun tips en ervaringen delen over hun zoektocht naar minder productiegedreven zorg. Door kennisdeling kunnen ziekenhuizen en msb’s van elkaar leren hoe je een verdeelmodel kan inrichten dat beter aansluit bij waardegedreven zorg.
Vervolgtraject
We blijven in gesprek met ziekenhuizen en msb’s over dit onderwerp. We horen graag over goede voorbeelden zodat we die kunnen delen. Zo kunnen we partijen stimuleren en helpen om de breed gedeelde ambities op alle fronten in de medisch-specialistische zorg te realiseren. Ook starten we begin volgend jaar met een landelijke inventarisatie van financiële afspraken tussen ziekenhuizen en msb’s en tussen msb’s en vakgroepen.
