Palliatieve zorg moet passend zijn

“Palliatieve zorg vraagt om het juiste gesprek tussen behandelaar en patiënt. Welke zorg wil hij of zij (nog) ontvangen zodat de ervaren kwaliteit van leven in de laatste levensfase het grootst is?”, vertelt Chantal Pereira, senior adviseur palliatieve zorg bij Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) en PZNL. Pereira is vanuit PZNL nauw betrokken bij het project TAPA$: TrAnsmurale PAlliatieve zorg met passende beko$tiging. Dit is een nieuwe en innovatieve manier om gehoor te geven aan het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland dat in 2017 is gepubliceerd. Belangrijk, omdat de groep patiënten die in de toekomst behoefte zal hebben aan palliatieve zorg groeit. Onder andere doordat we over het algemeen steeds ouder worden en meer te maken krijgen met chronische ziekten.

Om tafel

“Maar de palliatieve zorg vraagt ook om een goed gesprek tussen zorgorganisaties in de regio”, benadrukt Pereira. “Het leveren van kwalitatieve palliatieve zorg is een gezamenlijke klus. Het gaat erom de zorg voor palliatieve patiënten zo te organiseren dat deze aansluit bij de wensen en behoeften van de patiënt. Daarvoor moet je als regio met elkaar om tafel want het opschalen van een transmurale samenwerking is complex. Palliatieve zorg kan door generalisten, specialisten en/of vrijwilligers worden geleverd, zij moeten elkaar vinden. Daarom is het belangrijk om als regio te weten om welke patiënten het gaat. Welke zorgvragen hebben zij en hoe zou die zorg eruit moeten zien? En hoe kunnen we de kwaliteitsverbetering als gevolg van die regionale samenwerking inzichtelijk maken? Als dat duidelijk is, en als je elkaar dus vindt op de inhoud, dan kun je kijken naar hoe je dat invulling kunt geven in de regio. Daarna kun je het gesprek voeren over financiële verantwoordelijkheid: hoe gaan we die samen dragen? Als dat helder is, kun je de vertaling maken naar een passende bekostiging.”

“De antwoorden op die vragen zijn niet klip en klaar”, vervolgt Janet Wolffenbuttel, directeur bedrijfsvoering Synchroon, een samenwerkingsorganisatie van huisartsen in de Brabantse regio Oss-Meierijstad-Uden. “Maar TAPA$ kan je wel helpen om die samenwerking in de regio van de grond te laten komen. Er gebeuren al veel dingen in de praktijk, dat koesteren we en willen we ook op andere plekken faciliteren. Binnen het overleg dat we vanuit TAPA$ hebben delen we ervaringen met andere regio’s. Dat is heel leerzaam en werkt heel inspirerend.”

Palliatief Advies Team

Binnen TAPA$ wordt door verschillende partijen hard gewerkt aan in totaal zes initiatieven om op een innovatieve manier de kwaliteit van palliatieve zorg te verbeteren. Een concrete uitwerking daarvan is het transmurale Palliatief Advies Team (PAT) in de regio Oss-Meierijstad-Uden. Dit initiatief valt onder ‘Regionale transmurale multidisciplinaire consultatie palliatieve zorg en transmurale samenwerkingsafspraken’ en heeft als eerste getekend onder de drie zorgprestaties onder TAPA$.

“Het adviesteam adviseert zorgprofessionals in de eerste- en tweedelijnszorg”, vertelt Monique van den Broek van Netwerk Palliatieve Zorg. In de regio Oss-Meierijstad-Uden is zij als netwerkcoördinator betrokken bij TAPA$. “Het PAT bestaat uit zorgprofessionals die gespecialiseerd zijn in het verlenen van palliatieve zorg zoals huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde, medisch specialisten en gespecialiseerd verpleegkundigen. Zij nemen niet de behandeling over, maar adviseren, begeleiden en ondersteunen. Bijvoorbeeld als het gaat om advies over de behandeling van lichamelijke klachten als pijn, kortademigheid en angst, of het ondersteunen van levens- en spirituele vragen.”

“Adviezen worden vooral telefonisch gegeven, maar aan het bed is ook mogelijk. Zo kan het zijn dat een huisarts een consult geeft in het ziekenhuis, of een medisch specialist in de thuissituatie. Dat is bij ons in de regio helemaal niet vreemd meer”, zegt Van den Broek. “Hierdoor wordt de basiskennis over palliatieve zorg breder verspreid, onder meer omdat het PAT ook scholingen en intervisies verzorgen.”

“Het is belangrijk dat generalisten en specialisten elkaars veld kennen, dat is ontzettend leerzaam.” Pereira vult aan: “Door transmuraal samen te werken, verspreiden we kennis over de regio. Ter illustratie: de meeste mensen willen het liefst thuis overlijden, maar COPD-patiënten kunnen in die laatste fase enorm benauwd zijn. Als dat gebeurt, kan dat paniek veroorzaken in het netwerk van die patiënt. Dat een gespecialiseerd longverpleegkundige uit het ziekenhuis hierover advies kan delen met de betrokken huisarts zodat een bezoek aan het ziekenhuis niet nodig is, is heel waardevol. Daarmee dragen we bij aan het leveren van passende zorg.”

Zorgprestaties

“Het Transmuraal PAT is een mooi voorbeeld waarmee we een brug slaan tussen de generalisten en de specialisten binnen de palliatieve zorg, en waarbij aanvullende deskundigheid wordt ingezet als de situatie daarom vraagt”, vindt Dorien Mol, projectleider palliatieve zorg bij de NZa.

“Transmurale palliatieve zorg vraagt om een passende bekostiging. Doordat onze huidige bekostiging monodisciplinair is ingericht, zijn er binnen het experiment TAPA$ drie prestaties geformuleerd. Deze maken het mogelijk om afspraken te maken over de bekostiging van sector-overstijgende zorg en transmurale samenwerking in de palliatieve zorg. Onze huidige regelgeving speelt steeds meer in op deze manier van samenwerken, maar makkelijk is het nog niet. Om de communicatie tussen de generalist en specialist te bevorderen is één van de drie experimentele prestaties een coördinatieprestatie. We zijn erg benieuwd hoe dit zal uitpakken.”

Mol: “Het is mooi om te zien dat er binnen TAPA$ zoveel partijen samenwerken om de kwaliteit en de bekostiging van de palliatieve zorg verder te brengen. Dat een coöperatie als PZNL, waarin onder andere verschillende belangenorganisaties zijn vertegenwoordigd, zich zo inzet is heel waardevol. Palliatieve zorg gaat over sectoren heen en het lukt om alle sectorkennis bijeen te brengen. Dat is van grote meerwaarde.”