Gepubliceerd op 26 april 2022

Een verkenning van de mogelijkheden en uitdagingen van een sectoroverstijgende betaaltitel 

In deel 3: Martin Wijnen, regie in de regio bij zorgverzekeraar CZ, regio Zuid-Limburg 

“Goede zorg in de regio vraagt om integrale samenwerking en financiële afstemming. Van verpleging en verzorging tot aan huisarts en ziekenhuis: iedereen speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling en verbetering van zorg. Daarom draagt iedereen verantwoordelijkheid voor het maken van goede afspraken, ook over de domeinen heen. Een sectoroverstijgende betaaltitel kan daarbij zeker helpen. Maar: het mag geen keurslijf zijn, én het is niet de heilige graal omdat ook andere factoren zoals vertrouwen en bereidheid cruciaal zijn. Daarnaast moeten we goed nadenken over de uitvoerbaarheid van de betaaltitel. Het is niet alleen de vraag: willen we het? Maar ook: hoe kan het?” – Martin Wijnen

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) werkt aan passende zorg: zorg die samen met en rond de patiënt tot stand komt, de juiste zorg op de juiste plek betekent en niet gaat over ziekte maar over kwaliteit van leven, gezondheid en preventie. In de bestaande regels kan zorg voor de meeste patiënten vaak goed geregeld worden. Maar soms belemmeren de huidige schotten in de bekostiging zorgprofessionals om passende zorg te leveren. Daarom werken we continu aan een passende bekostiging en verkennen we de mogelijkheden van een sectoroverstijgende betaaltitel. 

We vinden dat financiële afspraken in het belang van de patiënt moeten zijn, ‘productie draaien’ tegen moet gaan, en samenwerking en digitale zorg moet stimuleren. In de bekostiging moet ruimte zijn om het leveren van zorg én de organisatie van zorg te vernieuwen. Een sectoroverstijgende betaaltitel kan daarbij helpen omdat het samen leveren van zorg tussen de verschillende zorgsectoren en/of verschillende zorgwetten structureel wordt ondersteund. 

Ter verdieping van de mogelijkheden van een sectoroverstijgende betaaltitel, delen zorgaanbieders en zorgverzekeraars hun verwachtingen. We kijken daarbij ook kritisch naar de uitdagingen die de ontwikkeling van deze betaaltitel met zich meebrengt. Zodat samenwerken onder één betaaltitel uiteindelijk echt oplevert wat het zou moeten opleveren: passende zorg voor de patiënt.

Martin Wijnen is zorginkoper regie in de regio bij zorgverzekeraar CZ. In zijn regio Zuid-Limburg ziet Wijnen kansen voor de sectoroverstijgende betaaltitel, maar ook uitdagingen. Hij legt ze uit aan de hand van een experiment in Heerlen waarbij een wijkverpleegkundige meedraait op een huisartsenpost. In vijf vragen en antwoorden vertelt Wijnen wat dit voor de zorgverleners en de patiënten betekent, en wat een sectoroverstijgende betaaltitel voor de financiering zou kunnen betekenen.  

Martin Wijnen, zorginkoper bij CZ

1. Waarom is integraal samenwerken zo belangrijk voor een regio als Zuid-Limburg? 
“De regio Zuid-Limburg vraagt om een specifieke aanpak, de uitdagingen voor de betaalbaarheid en toegankelijkheid van de zorg zijn hier namelijk groot. We hebben te maken met sterke vergrijzing en een stijgende zorgvraag van vooral mensen die kampen met meerdere chronische aandoeningen en onderliggende sociale problematiek. Hierdoor zijn de zorgkosten relatief hoog in vergelijking met de rest van Nederland. Daarom werken wij in de regio integraal samen, met partijen binnen en buiten de zorg. We trekken samen op onder de vlag van het samenwerkingsverband “Pact Ter Worm”. Iedere maand zitten we om tafel. Ziekenhuizen, huisartsen, zorgprofessionals uit de V&V-sector: we voelen allemaal betrokkenheid bij de regio en hebben concrete afspraken gemaakt, vaak voor meerdere jaren. En dat is essentieel: zonder mandaat en een duidelijk kader kom je nergens. In de regio zit je met vertrouwen en afhankelijkheid met elkaar. Je moet gedeelde houvast vinden, een duidelijke regionale opgave helpt daarbij. Op basis van de uitdagingen die de populatie in Zuid-Limburg met zich meebrengt, maken we onze keuzes.”

2. Een wijkverpleegkundige op de huisartsenpost: waarom is dat een goed idee?
“In de regio werken we aan verschillende projecten om te onderzoeken hoe we de zorg kunnen verbeteren. De inzet van een wijkverpleegkundige op de huisartsenpost is er daar één van. Als een patiënt de huisartsenpost belt, stuurden we voorheen altijd een huisarts als een bezoek aan huis nodig was. Nu bepalen we door deskundige triage of een wijkverpleegkundige de patiënt kan bezoeken. Zo zetten we de capaciteit van het beschikbare zorgpersoneel doelmatiger in en voorkomen we onnodige opschaling van zorg. Een andere positief effect is dat deze insteek voor veel werkplezier zorgt. De wijkverpleegkundigen geven aan dat ze de nieuwe leeromgeving erg waarderen. En ook voor patiënten is dit natuurlijk prettig. Zij krijgen de juiste zorg op de juiste plek en hoeven minder te reizen naar de huisartsenpost of het ziekenhuis.”

“Dit experiment loopt nu sinds 2021 op één huisartsenpost in Heerlen. Weert en Roermond hebben ook al interesse getoond maar we willen eerst goed kijken hoe het loopt in Heerlen. Als echt blijkt dat het werkt, ook qua financiering, dan wordt dit idee waarschijnlijk op meer plekken ingezet.”

3.  Waar lopen jullie in dit geval tegenaan in de financiering? 
“De wijkverpleegkundige wordt nu betaald vanuit de financiering voor de huisartsenpost. Wij investeren hier als verzekeraar in omdat we echt geloven in deze aanpak. Minder opnames in het ziekenhuis, minder visites vanuit de huisartsenpost en onnodige ambulanceritten; dat is de ‘winst’ in dit verhaal. Maar deze investering moet wel worden verzilverd, dus dat betekent dat er ergens anders minder geld naar toe kan. Het verschuiven van budgetten ‘aan de voorkant’ maakt het financieren van een initiatief als dit moeilijk; het een gaat ten koste van het andere. Bijvoorbeeld ‘aan de achterkant’, in het budget van het betrokken ziekenhuis, in dit geval het Zuyderland Ziekenhuis. Dat zal krimpen omdat daar uiteindelijk kosten zullen worden bespaard. De extra investering voor de wijkverpleegkundige op de huisartsenpost betaalt zich dus terug wanneer het voorkomen van onnodige opnamen bijdraagt aan het kleiner maken van het Zuyderland ziekenhuis, zoals in onze regio is afgesproken. Dit kost tijd en vraagt om meerjarentrajecten. Vandaar dat wij een tienjarencontract met het Zuyderland hebben dat doorloopt tot 2030. Dat geeft ruimte om stappen te zetten.”

4. Welke kansen biedt een sectoroverstijgende betaaltitel? 
“Om de aanwezigheid van een wijkverpleegkundige op een huisartsenpost structureel te financieren, zou een sectoroverstijgende betaaltitel kunnen helpen. Hopelijk biedt dat namelijk de mogelijkheid om structureel geld over de sectoren heen te verplaatsen, je deelt de financiering met elkaar. Hierdoor kan ook op financieel vlak een gelijkwaardig speelveld ontstaan tussen de huisarts en de wijkverpleegkundige, zodat ook echt de zorgvraag centraal kan staan bij beslissingen over de inzet van een huisarts of een verpleegkundige bij een huisbezoek. Daarnaast zou met de juiste technische ondersteuning de inzet van de wijkverpleegkundige in de declaratiedata kunnen worden herkend waardoor datagedreven inzichten in de kwaliteit en doelmatigheid van zorg makkelijker verzameld kunnen worden.”
 
“Een sectoroverstijgende betaaltitel biedt dus zeker mogelijkheden. Wel is mijn ervaring ook dat het gezien de huidige regelgeving lastig is om zoiets als een sectoroverstijgende betaaltitel in de praktijk echt voor elkaar te krijgen. Een duidelijke toelichting is nodig: hoe moet dat dan precies in de regio ingericht worden? Over welke sectoren en domeinen? Hoe geven we die samenwerking vorm? Het gaat niet alleen om of we het willen, het gaat ook om hoe het kan. Ook vraagstukken rondom het eigen risico spelen een rol. Dat is afhankelijk van hoe de sectoroverstijgende betaaltitel vorm krijgt en bijvoorbeeld ook hoe de betaaltitel zich verhoudt ten opzichte van de risicoverevening. Om een werkbare oplossing te zijn in de praktijk is het belangrijk dat de sectoroverstijgende betaaltitel niet te complex wordt. Hoe dan precies; dat is nog moeilijk te zeggen.” 

5. Wat is in ieder geval nodig?
“De invulling van een sectoroverstijgende betaaltitel moet in de praktijk gebeuren. Dat is de meest ingewikkelde stap. Daar hoort een goed verhaal bij, dat is die duidelijke toelichting die ik net al noemde. Het vraagt om realistisch verwachtingsmanagement, om het vinden van vertrouwen, om gedeelde verantwoordelijkheid dragen. Een regio moet geloven in de insteek en willen veranderen. De geest in een regio moet klaar zijn voor een samenwerking, pas dan zullen partijen hun verantwoordelijkheid nemen en zullen de veranderingen die nodig zijn, ook daadwerkelijk in de eigen organisatie worden doorgevoerd.”

"Het zorgpad van een patiënt beperkt zich vaak niet tot één sector of domein. Daarom is het belangrijk dat zorgverleners vanuit verschillende sectoren goed kunnen samenwerken en daarover goede afspraken kunnen maken met zorgverzekeraars. Wij hopen dat een sectoroverstijgende betaaltitel dit makkelijker maakt. Om van de sectoroverstijgende betaaltitel een instrument te maken dat daadwerkelijk in de praktijk helpt, zijn er enkele uitdagingen die we eerst moeten verkennen. Bijvoorbeeld de rol van de risicoverevening, het eigen risico dat wel speelt in de ziekenhuiszorg en niet speelt in de huisartsenzorg, etc. Dit soort vraagstukken zorgt ervoor dat bij samenwerking alsnog ‘achter de voordeur’ teruggerekend moet worden. Tijdens een werkconferentie eind mei gaan we hierover in gesprek met verschillende experts. In de hoop dat we concreet kunnen maken hoe de sectoroverstijgende betaaltitel ingericht kan worden. Zodanig dat hij daadwerkelijk gaat vliegen in de praktijk." – Dorien Mol, NZa

Sectoroverstijgende betaaltitel: hoe nu verder? 
Uit de openbare consultatie die we in mei 2021 hebben gehouden, blijkt dat er brede belangstelling en draagvlak is voor een sectoroverstijgende betaaltitel. Een belangrijk signaal vanuit de zorgsector. Wij hebben de ministers en staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) daarom geadviseerd om de mogelijkheden van deze titel verder te onderzoeken.

Werkconferentie 24 mei 2022
Een sectoroverstijgende betaaltitel kan pas gerealiseerd worden als een aantal uitdagingen in wet- en regelgeving worden opgelost. Hoe haalbaar dat is, is momenteel nog onduidelijk. De NZa organiseert op 24 mei 2022 een werkconferentie om de mogelijkheden voor een sectoroverstijgende betaaltitel verder te verkennen en eventuele vervolgstappen concreter te maken. Daarvoor betrekken we het ministerie van VWS, Zorginstituut Nederland, en andere partners en experts. 

Meer lezen over de sectoroverstijgende betaaltitel?
Dit interview is het derde artikel in een reeks. In het eerste artikel vertellen Harry van den Hoeven en Ien van Doormalen van Stichting MESO welke mogelijkheden zij zien in een sectoroverstijgende betaaltitel binnen de gespecialiseerde zorg voor ouderen.

In het tweede artikel staat Ruud Sijbers, directeur commercie & innovatie bij Annatommie mc, stil bij hoe patiënten baat hebben bij zorgaanbieders die samenwerken en een zorgvraag multidisciplinair benaderen en waarom een gedeelde financiering onder één betaaltitel daarbij kan helpen.

Volg de Nederlandse Zorgautoriteit op LinkedIn en Twitter, en blijf op de hoogte van andere voorbeelden. Kent u ook een situatie waarin patiënten of zorgverleners zouden profiteren van een sectoroverstijgende betaaltitel? Informeer Iris van Stel erover via istel@nza.nl.