Geboortezorg is breder dan de zwangerschapscontroles, bevalling en eerste nazorg voor ouder en kind. Ook consultatie in de voorbereiding op ouder worden is belangrijk. Sterker nog: een goede voorbereiding tijdens de zwangerschap kan zorg in de periode daarna voorkomen. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) ondersteunt dit. Daarom komt er per 1 januari 2024 een toeslag beschikbaar voor interactieve prenatale groepszorg.
In het kort:
- Interactieve prenatale groepszorg – of centering pregnancy – is een groepsproces waarbij 8 tot 12 zwangeren met dezelfde zwangerschapsduur kennis, ervaringen en gezondheidsvaardigheden uitwisselen in 10 bijeenkomsten.
- Uit onderzoek van TNO blijkt dat interactieve prenatale groepszorg leidt tot besparing van zorgkosten. Ook is de kans op gezondheidswinst, bijvoorbeeld door zwangeren die stoppen met roken, groter dan bij individuele consultatie.
- De NZa stelt per 1 januari 2024 een toeslag voor interactieve prenatale groepszorg beschikbaar. Zorgaanbieders kunnen daardoor per zwangere eenmalig deze toeslag in rekening brengen bij de zorgverzekeraar.
Tijdens een van de eerste regenachtige herfstavonden van 2023 komen 8 vrouwen, sommigen met hun partner, bijeen in verloskundigenpraktijk De Bakermat in Wageningen. Ze weten duidelijk wat van hen wordt verwacht. Nadat de jassen zijn opgehangen, volgen de zwangeren elkaar op bij het bloeddrukapparaat. Daarna mogen ze om de beurt naar de onderzoeksbank, waar de verloskundige een uitwendig onderzoek en soms ook een echo uitvoert. In de tussentijd knoopt kraamverzorgende Karlijn Marsman met iedereen een praatje aan. “Hoe gaat het nu met je?” wordt afgewisseld met “Hoe ver is jullie verbouwing nu?” en “Wanneer begint jouw verlof?” Geïnteresseerde, maar zeker ook handige vragen, want er is geen eenduidige handleiding over wat het beste voor je werkt als je zwanger bent.
Zwangeren leren van elkaar
Het is een van de redenen waarom interactieve prenatale groepszorg zo goed werkt, weet ook verloskundige Gerjanne Vrielink. “Voor sommigen in de groep is dit hun eerste kind. Zij kunnen dus veel praktische dingen, bijvoorbeeld over het inschrijven voor de crèche en mogelijkheden bij het partnerverlof leren van de zwangeren die hun tweede of derde kind dragen. En die kunnen dan weer leren van de visie van andere zwangeren.” De sessie van vanavond staat in het teken van de eerste paar dagen met je kind. Er is aandacht voor de eerste kraamweken, (onaangekondigd) bezoek, de planning rondom voeden, wassen en rusten en de ondersteuning door de verloskundige.
Van taboesfeer naar gezonder gedrag
Goed voorbeeld doet volgen. Zwangeren die aansluiten bij een vorm van interactieve prenatale groepszorg kunnen niet alleen praktische dingen rondom de zwangerschap en zorg voor een kind leren. Uit onderzoek van TNO blijkt dat het aantal zwangeren dat rookt en drinkt significant afneemt, minder zwangeren last hebben van hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap en meer vrouwen beginnen met borstvoeding. “Wat je heel sterk ziet, is dat doordat ook onderwerpen waar soms een taboe op ligt, zoals alcoholgebruik tijdens de zwangerschap, ook worden besproken”, deelt Vrielink. “Het is goed om ook op tafel te hebben liggen wat mensen lastig vinden om te laten tijdens hun zwangerschap. We hebben een keer een groep gehad met kinderen die in januari zijn geboren. Tijdens de feestdagen konden zij dus niet met de rest van de familie meedrinken. Toen hebben we met de groep alcoholvrije oplossingen geprobeerd en oplossingen gezocht voor toastjes met rauw vlees. Door alles te bespreken, worden mensen creatiever en krijg je uiteindelijk meer gezond gedrag in de praktijk.”
“Door alles te bespreken, worden mensen creatiever en krijg je uiteindelijk meer wenselijk gedrag in de praktijk” – Gerjanne Vrielink, verloskundige
Aanmoediging kansrijke start kinderen
Ook de NZa ziet de kansen van interactieve prenatale groepszorg. Beleidsmedewerker Rosanne Mulder: “Hiermee kunnen we actief inzetten op preventie en passende zorg.” Ze is daarom blij met de uitkomsten van het TNO-onderzoek. “Interactieve prenatale groepszorg is een manier om de kansrijke start tijdens de eerste 1000 dagen van een kind verder aan te moedigen. Daarnaast is het voor veel zwangeren een peer-support groep waar ook psychologische voordelen aan hangen.” De NZa wil deze zorg daarom stimuleren door een tijdelijke toeslag voor deze verloskundigenzorg te introduceren. Hiermee moeten verloskundigenpraktijken gecompenseerd worden zodat het leveren van interactieve prenatale groepszorg hen geen extra geld kost. Mulder: “Met de toeslag willen we bereiken dat deze effectieve vorm van zorg de komende jaren zo groeit dat het wordt aangeboden als standaard optie voor alle zwangeren. De tijdelijke toeslag kan dan op termijn ook opgaan in het standaardtarief.”
Zie ook: Prestatie- en tariefbeschikking verloskunde (TB/REG-24609-01)
Optimale voorbereiding op ouders worden
De avond in Wageningen komt na 2 uur op zijn eind en die tijd lijkt voorbij gevlogen. Toch is er veel gevraagd, besproken en geleerd. Die opdringerige buurman die in de eerste week al binnen staat of bezoek dat lang blijft plakken? Daar kan de kraamverzorgende een belangrijke rol in spelen. “Mij hoeven ze namelijk niet aardig of leuk te vinden”, lacht Marsman. Tijdens de volgende bijeenkomst sluit nog een vertegenwoordiger van het lokale consultatiebureau aan. Zo worden de zwangeren en hun partners optimaal voorbereid op de bevalling, die voor sommigen niet lang meer op zich laat wachten. Ondertussen groeit het aandeel van interactieve prenatale groepszorg in de regio. Vrielink: “Het is leuk om dit met elkaar te kunnen delen. In sommige regio’s is er ook al een nauwere samenwerking met de tweede lijn. Die willen we hier ook graag meer benutten. Ook vrouwen die bij de gynaecoloog lopen hebben baat bij onze groepssessies.”
